وال‌پست چیست؟
وال‌پست چیست؟ حتما خرابی های ساختمان مسکن مهر زلزله کرمانشاه را به یاد دارید، زلزله‌ی آبان ماه سال 1396 در کرمانشاه، سبب ایجاد فضایی برای تحول در رویکرد مهندسین ایرانی در رابطه با اعضای غیر سازه ای و رفتار آنها در حین زلزله گردید. یکی از روش هایی که برای مهار اجزای غیر سازه ای وجود دارد و بیشتر مورد استقبال قرار گرفته، استفاده از وال پست یا کلاف های قائم و افقی است.
وال‌پست چیست؟
هدف اصلی در اجرای وال پست جلوگیری از تغییر شکل خارج از صفحه‌ی دیوارهای غیر سازه‌ای بوده و wall post هیچ نقشی در تحمل بارهای جانبی ناشی از زلزله ندارد. وال‌پست ها به طورکلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- وال‌پست عمودی
- وال‌پست افقی
در واقع وال پست یکی از المان های غیر سازه ای می باشد که اجرای درست آن تأثیر فراوانی در کنترل خرابی دیوارها دارد. علیرغم اهمیت اجرای این المان در سازه ها، اجرای وال پست در سازه های شهری در ایران پیشینه چندانی نداشته و تقریباً محدود به یک دهه ی اخیر می‌گردد، اما با این حال همچنان در بسیاری از سازه هایی که در کشورمان ساخته می‌شوند اجرای وال پست یا انجام نمی شود و یا محاسبه و اجرای آن همراه با نقاط ضعف اساسی صورت می‌گیرد.
اما چرا اجرای درست وال‌پست اهمیت دارد؟
تا قبل از زلزله‌ی کرمانشاه تصور عمومی این بود که در هنگام زلزله، تنها سالم ماندن المان های اصلی سازه یعنی تیر، ستون و سقف‌ها ضامن عملکرد مناسب سازه بوده و در این صورت میزان خسارات ناشی از زلزله بسیار اندک خواهد بود. اما واقعیت در زلزله‌ی سال 96 نمایان گشت و نشان داد که حتی در شرایطی که سازه پایدار بماند و به اعضای اصلی آن آسیبی وارد نشود آسیب در اعضای غیر سازه ای، (دیوارهای پیرامونی، تیغه‌ها، نماهای ساختمان، تاسیسات و …) ممکن است عملکرد کلی سازه را زیر سؤال برده و آسیب‌های اقتصادی و حتی جانی جبران ناپذیری پدید آورد.
ضوابط اجرای وال‌پست در آیین نامه ها
در آیین‌نامه‌ی 2800 ویرایش چهارم، در بند 7-5-3 ضوابط مربوط به اجرای دیوارهای غیر سازه‌ای مورد بحث واقع شده است. با توجه به این بند در حالتی که حداقل یکی از شروط زیر وجود داشته باشد، نیاز به اجرای وال‌پست قائم خواهیم داشت:
الف- طول دیوار بیشتر از 6 متر باشد (6≤ L). لازم به ذکر است که این فاصله در برخی دستورالعمل‌ها 5 متر ذکر شده است.
ب- طول دیوار بیشتر از 40 برابر ضخامت دیوار باشد (40×t≤ L).
در رابطه با وال‌پست افقی هم در آیین‌نامه‌ی 2800 اشاره شده، درصورتی‌که ارتفاع دیوار از 3.5 متر بیشتر شود، وال‌پست افقی باید اجرا شود (3.5≤ L). در این رابطه هم علاوه بر مورد اول برخی دستورالعمل‌ها محدودیت 30 برابر ضخامت دیوار را منظور کرده‌اند.
دیوار غیر سازه‌ای که در تمام ارتفاع طبقه ادامه دارد، باید کاملاً به زیرِ پوشش سقف مهار شود، یعنی رگ آخر تیغه با فشار و ملات کافی در زیر سقف جای داده شود (مُهر شود). رعایت این نکات سبب می‌شود تا حد امکان، از تغییر شکل های دیوار تحت نیروی زلزله جلوگیری شود.
اشتباهات اجرایی در اجرای وال‌پست چیست؟
دیتیل های وال پست ارائه شده در بخش قبل، برای سازه های فولادی و بتنی از کامل ترین روش های اجرای وال‌پست می باشند. از آنجایی که در این روش، دیوار در تمام جهات داخل نبشی‌های افقی و عمودی اجرا می‌شوند، احتمال تغییر شکل خارج از صفحه‌ی دیوار کاهش می‌یابد. لازم به ذکر است که در بسیاری از اوقات، دیتیل اجرایی وال پست توسط پیمانکار یا کارفرما، به دلایل مختلف از جمله دلایل اقتصادی، دچار تغییراتی می‌شود که عموماً سبب افت عملکرد مطلوب wall post می‌شود. تعدادی از این تغییرات که به اشتباه انجام می‌شود، عبارت‌اند از:
- استفاده از میلگرد در اجرای کلاف‌های افقی به جای نبشی.
- عدم اجرای پشت به پشت نبشی‌های افقی و یا قائم که سبب می‌شود دیوار تنها در یک سمت، داخل نبشی‌ها اجرا شود.
